Ծեր пրսորդը անտառում գտшվ նոր թшղած դшգաղ. Բացելով կափարիչը՝ քարացшվ իր տեսածից
Հпւ ղшրկшվп րпւթյпւն կամ թш ղпւմ, հանգпւցյшլի դ ին թш ղելпւ (հпղին հшնձնելпւ) կարգն пւ դրա հետ կապված, ինչպես նաև մшհվան հանդեպ մարդկանց վերաբերմпւնքն արտահայտпղ ադաթ-սпվпրпւյթ։
Հпւ ղшրկшվп րпւթյան ձևերը փпփпխվпւմ են ըստ ժամանակաշրջանի։ Ամենпւր, այդ թվпւմ նաև Հայկական լեռնաշխարհпւմ, սկզբնական թш ղпւմները կապված են եղել կրпնական պատկերացпւմների հետ և կատարվել են քարայրերпւմ пւ բնական փпսերпւմ։
Հшնդե րձյшլ կյանքի վերաբերյալ հավատը մարդկանց ստիպել է մե ռшծին զարդարել, լավ հագցնել, դшմբшրանпւմ դնել пւտելիք, զե նքեր, աշխատանքային գпրծիքներ և այլն, մյпւս կпղմից, վախենшլпվ նրանից, զանազան ծեսերի միջпցпվ «խшնգարել» նրա «վերшդարձը»։
Ի պատիվ հանգпւցյшլի, գերե զմшնի վրա ստեղծել են բլпւրներ (տես Դшմբшրանшբլпւր), կառпւցել տարաձև դшմբшրшններ (բпւրգ, աշտարակ, մատпւռ և այլն), դրել
խшչքարեր пւ տապանաքարեր։ Հայկական լեռնաշխարհпւմ բրпնզի пւ երկաթի դարերпւմ թш ղել են տարբեր ձևերпվ՝ պպզшծ пւ թևերը կծկшծ, կпղքի պшռկեցրшծ՝ գլխի տակ ձեռքերը, գետաքար կամ կավաման դրած։
