ՀԱՅ մոռացված հերոս, ով ՀԱՅՐԵՆԻՔԸ պաշտպանելու համար հրաժարվեց իր բարձր պաշտոնից և Ամերիկայի անհոգ կյանքից
Ջիմ Չանքալյանը ծնվել է Տիգրանակերտում՝ Պետրոս Չանքալյան անունով։ Շուտով նա և նրա ընտանիքը գաղթեցին Միացյալ Նահանգներ, որտեղ Չանքալյանը ավարտել է ամերիկյան միջնակարգ դպրոցը և ընդունվել ռազմական ակադեմիա՝ ԱՄՆ բանակի սպա դառնալու համար:
Բացի այն, որ Չանքալյանը ամերիկացի փորձառու զինվոր էր, նա նաև հայտնի ֆիգուր էր Նյու Յորքի հայկական համայնքում։
1915 թվականին բարեփոխված Հնչակյան կուսակցությունը ԱՄՆ-ի սահմանադրա-դեմոկրատական կուսակցության տարածաշրջանային կոմիտեի հետ միասին դիմել էր Չանքալյանին հատուկ առաքելությամբ նախ Կովկաս, ապա Վան ուղարկելու խնդրանքով, որտեղ նա պետք է օգներ հայ ազատագրական շարժմանը։
Չանքալյանը պատրաստակամորեն համաձայնել է այդ խնդրանքին, թեև դա նշանակում էր, որ նա ստիպված կլինի հրաժարվել իր բարձր դիրքից և Ամերիկայի անհոգ կյանքից: Արևմտյան Հայաստանից մի խումբ կամավորների հետ Չանքալյանը նշանակված ժամին ժամանեց Վան, որտեղ նրան դիմավորեց հայկական ինքնապաշտպանական ուժերի հերոսական առաջնորդ Արմենակ Եգարյանը։
Չմոռացված հերոս՝ հայրենասեր, հումանիստ, կապիտան Ջեյմս Չանքալյան. ԱՄՆ-ում հարմարավետ կյանքից դեպի Առաջին Համաշխարհայինի թատերաբեմ …
Եգարյանի հետ նախնական խորհրդակցությունից հետո Չանքալյանը իր հսկայական ռազմական փորձը ծառայեցրեց Վանի հայերի հերոսական պայքարին։ Լինելով Եգանյանի խորհրդականը՝ Չանքալյանը կարևոր դեր է խաղացել Երկրապահի գնդի ձևավորման գործում։ Ի վերջո, նրա ռազմական առաքելությունը պսակվեց հաջողությամբ։
1917 թվականին վերադառնալով ԱՄՆ՝ Չանքալյանը շուտով տեղեկացավ Ֆրանսիայում հայկական լեգեոնի ձևավորման ծրագրի մասին, որին նա որոշեց միանալ։ Լեգիոնը ստեղծվել է պաղեստինյան ճակատ գնալու և գերմանական և թուրքական բանակների դեմ դաշնակիցների կողմից պայքարելու համար:
Չանքալյանը առաջիկա տասնամյակներում շարունակեց իր գործունեությունը՝ ի շահ իր հայրենիքի։ Նա դարձավ ամերիկա-հայկական ազգային խորհրդի ստեղծման գլխավոր Ավանդատուն և զբաղեցրեց նրա նախագահի պաշտոնը։ Նա նաև Հայ բարեգործական ընդհանուր միության (ՀԲԸՄ) կենտրոնական կոմիտեի առաջին նախագահն էր և իրեն նվիրեց հայ եկեղեցուն ծառայելուն։
Չանքալյանը՝ հայ նշանավոր հայրենասերը, մահացել Է Նյու Յորքում 1947 թվականին՝ իր հայրենանվեր ծառայության փառավոր ժառանգությունը թողնելով իր ժողովրդին։
